Terugblik werkconferentie ‘Begrijpen en verbinden: gelijke onderwijskansen beschouwd vanuit onderzoek, beleid en praktijk’

Op 11 oktober 2024 vond de werkconferentie ‘Begrijpen en verbinden’ plaats in de inspirerende omgeving van Academie Tien, een school die zich op de voorgrond plaatst als het gaat om kansengelijkheid in het onderwijs. Deze bijeenkomst werd georganiseerd door Pomme van de Weerd (UU), Lotte Henrichs (UU), en Floris Burgers (RU) met een subsidie van Youth Education & Life Skills. Zo’n zestig professionals uit de onderwijspraktijk, het onderwijsbeleid en het onderwijsonderzoek kwamen bijeen met als verbindende factor dat zij allen werken aan het overkoepelende thema gelijke onderwijskansen. Het doel was niet alleen om inhoudelijk kennis uit te wisselen, maar vooral om elkaar beter te leren begrijpen en bruggen te bouwen tussen de verschillende domeinen. Want werken we niet vaak te veel in silo’s? Leren we wel voldoende van elkaar? En weten we eigenlijk wat er bij de ander speelt?

Diversiteit aan deelnemers

Een van de meest waardevolle aspecten van de conferentie was de diversiteit van de deelnemers. We hadden schoolleiders, docenten en bestuursleden van zowel po als vo, verspreid over verschillende delen van het land. Vanuit het onderwijsbeleid was er een even gevarieerde groep, met deelnemers vanuit de Tweede Kamer, gemeentelijke besturen en organisaties zoals de Gelijke Kansen Alliantie (GKA). Onderzoekers kwamen onder andere van onderzoeksbureaus zoals Sardes en Oberon, maar ook hogescholen en universiteiten waren goed vertegenwoordigd. Bovendien waren er veel mensen die in meerdere domeinen actief zijn, zoals onderzoekers die ook in de praktijk werkzaam zijn, of beleidsmakers met een achtergrond in het onderwijs. Deze brede vertegenwoordiging zorgde voor een dynamische uitwisseling van perspectieven. Al voor de eerste sessie spotten we een basisschoolleider die aan een Tweede Kamerlid eens bij een kopje koffie kon vertellen wat zijn grootste uitdagingen zijn. Het was ook een mooie reflectie van de complexiteit van het thema: gelijke onderwijskansen is niet iets wat binnen één domein opgelost kan worden. Het vraagt om samenwerking en begrip tussen verschillende beroepsgroepen, en daar stond deze dag volledig in het teken van.

Sprekers die aanzetten tot denken

Gedurende de dag waren er bijdragen van experts uit de drie domeinen. Anita Pijpelink, lid van de Tweede Kamer voor GroenLinks-PvdA en woordvoerder primair en voortgezet onderwijs, zette de toon met inzichten over kansengelijkheid waarin ze haar persoonlijke geschiedenis en eigen achtergrond in het onderwijs betrok. Eddie Denessen, hoogleraar aan de Radboud Universiteit, boodt een inzichtvolle analyse van onderzoek over dit thema en kwam met belangrijke punten met betrekking tot de samenwerking tussen verschillende domeinen. Hij wees bijvoorbeeld op de problematische realiteit dat stelselproblemen op het bordje van scholen worden gelegd. Tot slot maakte Richard van den Berg, rector van Academie Tien, het allemaal heel concreet voor ons allen, door te vertellen over de dagelijkse uitdagingen die de school ervaart als het gaat om het creëren van gelijke kansen voor leerlingen. Hierin besteedde hij aandacht aan de opleiding van docenten, de zorgen van ouders, en het werven van leerlingen voor brede brugklassen. Hoe overtuig je ouders van leerlingen met een vwo advies er bijvoorbeeld van dat hun kind ook bij hem op school voldoende zal worden uitgedaagd?

Deze drie bijdragen vormden de basis voor de werksessies gedurende de dag, waarin deelnemers in kleine, heterogeen samengestelde groepen met elkaar in gesprek gingen over concrete vraagstukken.

Werksessies vol verbinding en begrip

De werksessies waren zonder twijfel het kloppende hart van de conferentie. In deze sessies gingen deelnemers met verschillende achtergronden de diepte in om te praten over hoe we samen kunnen werken aan meer gelijke kansen in het onderwijs. De kleinere groepsopzet zorgde ervoor dat er ruimte was voor echte dialoog, en er vonden mooie, constructieve gesprekken plaats waarin doorgevraagd werd naar elkaars dagelijkse realiteit.

Een voorbeeld dat bijblijft, is een gesprek waarin beleidsmakers aangaven dat zij bij iedere wetenschappelijke publicatie graag een toegankelijke samenvatting zouden willen zien, met concrete beleidsimplicaties. De onderzoekers in dat gesprek waren meer dan bereid dat te doen, maar hadden op hun beurt geen idee hoe ze die informatie bij de juiste beleidsmakers op tafel moest krijgen. Door deze – heel praktische – struikelblokken te ontdekken kwamen deelnemers nader tot elkaar. Dit soort gesprekken zijn precies waar we op hoopten: door elkaar beter te leren begrijpen en de uitdagingen waar iedereen mee te maken heeft te delen, kunnen we misschien in de toekomst effectiever samenwerken. De diversiteit aan achtergronden binnen elke groep zorgde ervoor dat er nieuwe inzichten ontstonden en dat de grenzen tussen praktijk, beleid en onderzoek even vervaagden. Want iedere deelnemer was er deze dag omdat het hen gaat om meer gelijke kansen voor elke leerling.

Wat nemen we mee?

Wat ons het meest is bijgebleven van deze dag, is het gevoel dat we stappen hebben gezet naar meer begrip tussen de verschillende domeinen. Natuurlijk hebben we geen kant-en-klare oplossingen gevonden voor het complexe vraagstuk van kansengelijkheid in het onderwijs, maar de conferentie heeft wel duidelijk laten zien dat we elkaar nodig hebben om verder te komen en dat er ook veel bereidheid is om van elkaar te leren. Door met elkaar in gesprek te gaan, van elkaar te leren en open te staan voor elkaars uitdagingen, kunnen we hopelijk samen stappen zetten naar meer gelijke kansen voor alle leerlingen in Nederland.

Deelnemers hebben waardevolle contacten gelegd, die hopelijk ook na deze conferentie voortduren. Samen hebben we een belangrijke stap gezet in het begrijpen én verbinden van de mensen die zich dagelijks inzetten voor kansengelijkheid in het onderwijs. Op naar de volgende stap!

Namens de Youth Education & Life Skills community: dank aan het fantastische team van Pomme van de Weerd, Lotte Henrichs, Floris Burgers, en Laura van der Haven en Janine Verkerk voor de organisatie van deze werkconferentie!